1937 yılında Diyarbakır'ın Lice ilçesinde doğan Hikmet Çetin, ilk öğrenimini Lice'de, ortaöğrenimini ise Ankara Atatürk Lisesi'nde tamamladı. 1960 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat ve Maliye Bölümü'nden mezun oldu. Eğitimine ABD'de devam ederek Williams College'de kalkınma ekonomisi üzerine yüksek lisans yaptı. Ayrıca, 1968 yılında Stanford Üniversitesi'nde planlama modelleri üzerine araştırmalar gerçekleştirdi.
Çetin, Devlet Planlama Teşkilatı'nda (DPT) uzman yardımcısı olarak göreve başladı ve 1971 yılında İktisadi Planlama Daire Başkanı oldu. Bu görevini 1977 yılına kadar sürdürdü. Aynı dönemde Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak dersler verdi.
Siyasi hayatına üniversite yıllarında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Gençlik Kolları Genel Sekreterliği ile adım atan Çetin, 1977 genel seçimlerinde CHP'den İstanbul milletvekili seçildi. 1978-1979 yılları arasında Bülent Ecevit hükümetinde Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak görev yaptı. 1980 darbesi sonrası siyasi faaliyetleri kısıtlanan Çetin, bir süre Kuzey Yemen'de kalkınma planlarına danışmanlık yaptı.
1987 yılında Sosyaldemokrat Halkçı Parti'den (SHP) Diyarbakır milletvekili olarak meclise döndü. SHP'de Grup Başkanvekilliği ve Genel Sekreterlik gibi önemli görevlerde bulundu. 1991 seçimlerinde Gaziantep milletvekili seçildi ve Süleyman Demirel hükümetinde Dışişleri Bakanı olarak görev aldı. Bu görevini 1994 yılına kadar sürdürdü.
1995 yılında SHP ile CHP'nin birleşmesiyle oluşan yeni CHP'nin genel başkanlığına seçildi. Aynı yıl Tansu Çiller hükümetinde Başbakan Yardımcısı olarak görev yaptı. 1997 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı seçildi ve bu görevini 1999 yılına kadar sürdürdü.
2003 yılında NATO Genel Sekreteri tarafından Afganistan'a Kıdemli Sivil Temsilci olarak atandı ve bu görevini 2006 yılına kadar yürüttü. Ayrıca, Global Leadership Foundation üyesi olarak demokratik liderliği destekleme ve çatışma çözümü konularında çalışmalar yaptı.
Hikmet Çetin, İngilizce bilmekte olup, evli ve iki çocuk babasıdır.