Suriye yönetimi, Esed rejiminin kurduğu "uyuşturucu imparatorluğunu" yok edebilecek mi?

Suriye'de Beşşar Esed rejiminin devrilmesinden yedi ay sonra ABD yaptırımlarının kaldırılmasıyla, Cumhurbaşkanı Ahmed Şara başkanlığındaki yeni yönetim için artık en önemli zorluk, ülke içinde istikrar ve güvenliğin korunması oldu.

Popüler Gazete'nin Caroline Rose imzalı analizden aktardığına göre Suriyeliler ülkede 14 yıllık iç savaş, 53 yıllık Esed rejimi ve 61 yıllık Baas yönetiminin karanlık dönemini geride kalırken, yeni hükümet birçok vatandaşın kamu hizmetlerine karşı duyduğu kuşaklar arası güvensizliği ve korkuyu dikkatlice ortadan kaldırmak zorunda.

Captagon ticaretinin boyutu

Beşşar Esed'in devrilmesinden bu yana, amfetamin benzeri uyarıcı Captagon'un ülke genelinde endüstriyel ölçekte üretim tesisleri ortaya çıkarıldı.

Uzmanlar bu tesislerin, son derece bağımlılık yaratan bu uyuşturucunun yıllık 10 milyar dolarlık küresel ticaretine katkı sağladığını söylüyor.

Uyuşturucunun üretildiği yerler arasında Şam'daki Mazzeh hava üssü, Lazkiye'deki bir araba şirketi ve Şam'ın Duma banliyösünde cips üreten bir fabrika da vardı.

Suriye'nin yaklaşık 14 yıldır devam eden iç savaşı ülkeyi parçaladı, ekonomiyi çökertti ve uyuşturucunun üretimi için verimli bir zemin yarattı.

Captagon, 2010’ların ortalarından itibaren Esed rejimi ve çevresindeki elitler için milyarlarca dolarlık bir gelir kaynağı oldu.

Lübnan’daki Hizbullah, İran destekli milisler ve rejimin özel güvenlik birimleri bu ticarete entegre edildi.

Milisler, savaş ağaları ve Esed hükümeti, Captagon üretimini suç çeteleri tarafından yürütülen küçük ölçekli bir operasyondan milyar dolarlık bir endüstriyel gelir akışına dönüştürdü.

Esed'in devrilmesi bu ağları bozdu ve eski rejimin Suriye üzerindeki gücünü sürdüren bir savaş ekonomisini ortaya çıkardı.

Suriye Captagon imparatorluğunu nasıl kurdu?

Captagon, Amfetamin benzeri etkileri nedeniyle Orta Doğu'da hem elitler, hem de savaşan unsurlar arasında popüler hale geldi. Çünkü odaklanmayı artırıyor ve yorgunluğu azaltıyordu.

Esed hükümeti, Suriye'deki ekonomik çalkantı ve ağır yaptırımların ortasında ucuza üretilen bu uyuşturucuda bir fırsat gördü.

Captagon ticareti, Esed rejimi ve Suriye'deki diğer silahlı grupların üretim tesislerine, depolara ve kaçakçılık ağlarına yatırım yapmasıyla 2018-2019 civarında endüstriyelleşmeye başladı.

Bu, Suriye'nin küresel olarak en büyük Captagon üreticisi olarak ortaya çıkmasını sağladı ve bir miktar üretim de Lübnan'da gerçekleşti.

Beşşar'ın kardeşi Mahir'in liderliğindeki 4. Zırhlı Tümeni operasyonları denetledi ve koordineli bir üretim sistemi oluşturdu.

Captagon, sınırlardan kaçırıldı. Bazen uyuşturucular, tespit edilmekten kaçınmak için yiyecek, elektronik ve inşaat malzemelerinin içine gizleniyordu.

Öncelikli kaçakçılık rotaları, uyuşturucunun bölge genelinde dağıtıldığı Suriye'nin Lübnan, Ürdün ve Irak ile olan sınırlarıydı.

Önde gelen pazarlar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi zengin Körfez ülkeleri oldu. Captagon ayrıca Güneydoğu Asya ve Avrupa'nın bazı bölgelerine de ulaştı.

Esed sonrası Suriye'de Captagon'un geleceği

Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, devrimin hemen ardından Şam'daki Emevi Camii'nde yaptığı zafer konuşmasında, "Esed Suriye'yi dünyanın en büyük Captagon fabrikasına dönüştürdü. Bugün Suriye, Yüce Allah'ın lütfu sayesinde temizleniyor" dedi.

Yeni yönetim, Esed rejimini devirdiği andan itibaren, Suriye'nin uyuşturucu karşıtı stratejisinde yeni bir 'ayar' oluşturdu.

Aralık 2024’ten bu yana yüz milyonlarca Captagon hapı ve üretim ekipmanı ele geçirildi. Dera, Lazkiye ve Şam gibi çok sayıda bölgede yeni depolar ve fabrikalar bulundu.

Halep’te 3 milyon hap, Kafr Sousa’da ise bir milyon hapı içeren büyük bir operasyon gerçekleştirilerek bu haplar imha edildi. 

Ele geçirilen Captagon hapları kameralar önünde yakıldı. Bu, rejimin uluslararası arenadaki kötü imajının altını çizdi.

Aynı zamanda, Mezzeh Havaalanı'nın Hava Kuvvetleri İstihbarat kanadında binlerce Captagon hapı bulundu.

Duma'da, eski bir cips fabrikasında bulunan, Mahir ve Dumalı iş insanı Amr Khiti tarafından kontrol edilen endüstriyel ölçekli bir üretim işletmesine baskın düzenlendi.

Şam'ın Yarfur banliyösünde, eski rejimin Dördüncü Zırhlı Tümeni'ne bağlı lüks bir villada yüz binlerce Captagon hapı, üretim ekipmanı, kimyasallar ve kaçakçılık malzemeleri ele geçirildi.

Bu operasyonlar, yeni yönetimin askeri rejimle bağlarını kesmek ve dışarıya “temizleniyoruz” mesajı vermek adına sembolik anlam taşıyor.

Rejimin yenilgisi Suriye'deki devlet destekli yasadışı faaliyetleri resmen sona erdirmiş olsa da, bu ağları (çoğu rejimin kalıntıları) tamamen ortadan kaldıramadı.

Bu ağların birçoğu Captagon üretim faaliyetlerini küçülttü, bunları yeni yönetimin etki ve kapasitesinin olmadığı Suriye'nin sınır bölgelerindeki ulaşılması zor alanlara kaydırdı ve Hizbullah gibi sınır ötesi ortaklarla işbirliği yapmaya başladı.

Yine de, yeni Suriye hükümeti uyuşturucu karşıtı bir strateji oluşturma ve Suriye'nin küresel 'uyuşturucu devleti' ününe son verme konusunda açık bir kararlılık gösterdi.

Bu bağlamda, İçişleri Bakanlığı, geçtiğimiz ay "Uyuşturucuya hayır, hayata evet" temalı seminerler düzenledi.

Lübnan ve Ürdün ile sınır bölgeleri yeni yönetim için ele alınması zor olsa da, Lazkiye kıyı bölgesi ve Lübnan ile sınır bölgesi gibi Suriye'nin diğer tartışmalı bölgelerinde operasyonlar başladı.

Ancak Captagon talebi bölgesel olarak yüksek. Suriye dışına, özellikle Körfez devletlerine, Irak ve Lübnan'a kaçak yollar hala aktif.

Çözüm

Captagon üretimi, kıyı bölgeleri başta olmak üzere Esed destekçilerinin olduğu bölgelerde sürüyor.

Bu bölgelerde uyuşturucu ele geçirme oranları, Suriye'deki yeni yönetimin uyuşturucu karşıtı stratejisinin ivme kazandığını gösteriyor.

Suriye'nin uyuşturucu döngüsünü etkili bir şekilde kırmak için, Suriye yönetiminin Captagon, silah kaçakçılığı ve diğer yasadışı ürünler gibi yeraltı ekonomilerine uzun vadeli alternatifler yaratan ekonomik ve istihdam fırsatlarına yoğun bir şekilde yatırım yapmak zorunda kalacak.

Ancak Suriye'nin bu görevleri tek başına başarması zor. Yeni yönetimin uyuşturucu karşıtı stratejisinin etkili olması için Irak, Türkiye ve Ürdün gibi komşularından bölgesel iş birliğine ve desteğe ihtiyacı var.

Rejimin merkezi üretim hatlarının tamamen imha etmesi ve ham madde tedarik zincirini kesmesi de büyük öneme sahip.

Yeni Suriye yönetimi, Esed rejiminin inşa ettiği uyuşturucu ekonomisini yok etmekte kararlı.

Bu sadece ahlaki bir duruş değil siyasi meşruiyet, dış destek ve yeni bir Suriye inşasının temel taşlarından biri olarak görülüyor. Ancak bu mücadele, sadece imaj ve polis gücüyle değil, derin ekonomik reformlar, sınır kontrolü ve bölgesel işbirliğiyle kalıcı hale gelebilir.