Uzun süreli açlık, Gazzeli çocuklarda hangi kalıcı izleri bırakıyor?

İsrail'in saldırılarına karşı 10 Ekim’de yürürlüğe giren ateşkes, Gazze’deki kıtlık koşullarını bir nebze olsun hafifletti ve bölgeye sınırlı da olsa insani yardım girişini mümkün kıldı.

Ancak aylarca süren açlık ve yoğun travma, toplumun tamamında derin ve çoğu zaman geri dönüşü olmayan hasarlar bıraktı.

Popüler Gazete’nin Anan Tello imzalı analizine göre, Ağustos ayına kadar resmi bir kıtlık ilan edilmemiş olsa da Gazzeliler yaklaşık iki yıldır yeterli gıdaya erişemiyordu.

Bu süreç, özellikle çocukların gıda algısını köklü biçimde değiştirdi.

Savaş sırasında doğan pek çok çocuk tatlı, yumurta, tavuk, balık, meyve, bisküvi veya çikolatanın ne olduğunu dahi bilmiyor.

Yetersiz beslenme nedeniyle sebze veya protein tüketemeyen çocuklar aşırı derecede zayıfladı, odaklanma becerileri ise neredeyse tamamen kayboldu.

Uluslararası insan hakları örgütleri, özellikle de İnsan Hakları İzleme Örgütü, İsrail’in açlığı bir savaş aracı olarak kullandığını raporladı.

Yardım kuruluşları ve BM kurumları ise Tel Aviv’i yardım malzemelerinin teslimatını sistematik şekilde engellemekle suçladı.

Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması (IPC), 22 Ağustos’a kadar 500 binden fazla kişinin felaket düzeyinde açlık yaşadığını tahmin ederken, beş yaşın altındaki 132 binden fazla çocuğun Haziran 2026’ya kadar akut yetersiz beslenme riskiyle karşı karşıya kalabileceği uyarısını yaptı.

İsrail ise bu raporları “Hamas’ın propagandasına uyumlu, uydurma belgeler” olarak nitelendirerek reddetti.

Gazze, 2023’ten bu yana gıda, yakıt, enerji ve ticari mallara yönelik neredeyse tam bir abluka altında.

Bu durum, 2007’den bu yana uygulanan en ağır ambargo olarak kayıtlara geçti.

Bombardıman, yerinden edilme ve yakıt yokluğu nedeniyle çöken sağlık sistemi, yetersiz beslenmeye bağlı ölümleri hızlandırdı.

Yerel sağlık otoriteleri, 19 Eylül itibarıyla 147’si çocuk olmak üzere en az 440 açlık kaynaklı ölüm bildirdi ancak gerçek sayının çok daha yüksek olduğu tahmin ediliyor.

Ulaşım imkansızlığı, sağlık hizmetlerine erişimin kısıtlılığı ve yerinden edilmelerin yarattığı kaos nedeniyle çok sayıda ölüm kayıtlara geçemiyor.

Çocukların büyük bölümü sürekli baş ağrısı, gelişimsel gecikmeler ve anormal diş gelişimi yaşıyor.

Gazze'de hala çok sayıda çocuk açlık, hastalık ve soğuk hava koşullarıyla karşı karşıya.

Ekim ayından bu yana yardım girişleri artsa da meyve, sebze, yumurta, et ve yüksek proteinli gıdalara erişim hala son derece sınırlı.

IPC’nin analizine göre kısa süreli gıda girişi, uzun süreli yoksunluk sonrası vücudun kendini toparlamasına yetmiyor.

ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 maddelik planı da kıtlığı hafifletmek amacıyla acil yardım akışı öngörse de İsrail’in dağıtım ve teslimatta yarattığı kısıtlamalar nedeniyle hedeflerine ulaşamadı.

Ateşkes çerçevesi günde ortalama 600 yardım kamyonunu öngörse de İsrail bu yükümlülüğü yerine getirmiyor.

Dünya Gıda Programı, Kasım ayı başında ihtiyaç duyulan gıdanın yalnızca yarısının halka ulaştığını duyurdu.

Yerel yardım kuruluşları ise Ekim ayı teslimatlarının vaat edilen seviyenin yaklaşık dörtte birine ulaşabildiğini bildiriyor.

Fiyatlar ateşkesten sonra düşmüş olsa da nakit likiditesi büyük bir engel olmaya devam ediyor.

Kıtlığın en yoğun döneminde unun kilosu 50 dolardan 100 dolara kadar çıktı.

Yakıt yokluğu da krizi derinleştiriyor. BM’nin insani yardım kurumu OCHA’ya göre hanelerin yüzde 60’ından fazlası yemek pişirmek için moloz ve atık yakmak zorunda kalıyor; bu durum enfeksiyon ve solunum yolu hastalıklarını artırıyor.

Uzmanlar, bugün yeterli gıda ulaştırılsa bile Gazzeli çocukların büyük bölümünün uzun süreli sağlık sorunlarıyla yüzleşeceğini belirtiyor.

Frontiers in Public Health dergisinde yayımlanan bir araştırma, erken yaşlarda kıtlık koşullarına maruz kalmanın ileriki yıllarda hipertansiyon, diyabet, felç, böbrek hastalığı, kanser ve bilişsel bozukluk riskini ciddi biçimde artırdığını ortaya koydu.

Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, Gazze’nin “gelecek nesiller boyunca sürecek bir sağlık felaketine” sürüklendiğini söyledi.

BM verileri, yetersiz beslenmenin en çok hamile ve emziren kadınları etkilediğini; her beş bebekten birinin erken veya düşük kilolu doğduğunu ve her yedi bebekten birinin acil yenidoğan bakımına ihtiyaç duyduğunu gösteriyor.

BM Nüfus Fonu, Ağustos ayında hamile ve emziren kadınların yüzde 40’ından fazlasının ciddi yetersiz beslenme yaşadığını duyurdu.

Bu durum, hayatta kalan çocukların bodur büyüme, zayıf bağışıklık ve yaşam boyu sürecek kronik hastalık riskleriyle karşı karşıya olduğunu gösteriyor.

Doğmamış çocuklar için de riskler yüksek. Hollandalı epidemiyolog Tessa Roseboom, kıtlığın fetüsler üzerinde kalıcı izler bıraktığını belirterek bu etkinin “geri döndürülemez, ancak azaltılabilir” olduğunu söyledi.

Roseboom, “Bilimsel kanıtlar ortada; etkiler nesiller boyu sürecek. Hem bu nesil hem de gelecek nesil için inanılmaz derecede endişeliyim” dedi.

Yardım kuruluşları, doktorlar ve araştırmacılar, Gazze’de süren gıda krizinin yalnızca bugünü değil, toplumun zihinsel ve fiziksel sağlığını, çocuk gelişimini, iş gücünün geleceğini ve yaşam beklentisini sarsan çok boyutlu bir çöküşe dönüştüğü uyarısında bulunuyor.

Sonuç olarak, uzmanlar Gazze’de yaşanan kıtlığın çocukların bedenlerinde, zihinlerinde ve gelişim süreçlerinde silinmesi mümkün olmayan izler bıraktığının, ömür boyu sürecek sağlık sorunları, gelişimsel gerilikler ve kronik hastalık riskiyle karşı karşıya olduğunu belirtiyor.