ABD Başkanı Donald Trump, son günlerde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e karşı sabrının tükendiğinin sinyalini verdi ve Ukrayna'daki savaşı sona erdirmek için barış görüşmelerine girmeyi reddeden Rus lideri "ateşle oynadığı" konusunda uyardı.
Popüler Gazete'nin Con Coughlin imzalı analizden aktardığına göre Trump, bu hafta Putin'in savaşı sona erdirmek isteyip istemediğine dair bir soruya, "Size bunu söyleyemem, ancak yaklaşık iki hafta içinde size bildireceğim" diye yanıtladı.
Trump daha önce, Kremlin'in barış görüşmelerine ciddi şekilde katılmaması halinde Rusya'ya karşı gaz, petrol ve hammadde ihracatını hedef alacak şekilde yeni bir dizi yaptırım uygulayabilecekleri konusunda uyardı, ancak henüz bu konuda bir adım atmadı.
Yaptırımların uygulanması, petrol fiyatlarındaki düşüşten muzdarip olan Rus ekonomisine ciddi zarar verebilir ve Putin'in Ukrayna'daki savaşı sürdürme yeteneğini ciddi şekilde etkileyebilir.
Diğer yandan, ABD Senatosu'na sunulan yeni bir yasa tasarısı, Rusya'dan petrol, uranyum, doğal gaz, petrol ürünleri veya petrokimya ürünlerini tedarik eden, transfer eden veya satın alan alan tüm ülkelere yüzde 500 gümrük vergisi uygulamakla tehdit ediyor.
Söz konusu yasanın Çin'in Moskova ile olan ittifakını bozmayı amaçladığı ve Çin'i ucuz Rus petrolü satın alarak, Putin'in savaş makinesini desteklediği için sorumlu tutacağı düşünülüyor.
Değişen söylem
Trump, şu ana kadar Putin'i çeşitli vesilelerle överek, "dahi" ve "zeki" olarak nitelendirdi.
Beyaz Saray'a geri döndüğünde Rusya-Ukrayna ihtilafını tek bir günde çözeceğine dair söz veren Trump, Ukrayna'yı savaşı bir şekilde kışkırtmakla suçladı.
Oval Ofis'te Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'yi azarladı ve ABD'nin istihbarat paylaşımı ve askeri yardımını geçici olarak keserek, Rusya'nın savaş alanında kazanımlar elde etmesini sağladı. Ayrıca Zelenskiy'in barışın önündeki en büyük engel olduğunu iddia etti.
Ancak Zelenskiy, Mart ayında ABD'nin 30 günlük yeni ateşkes teklifini hızla kabul etti. Rusya ise isteksiz davrandı.
İki aydan fazla bir süre sonra Moskova hala çatışmalara bir ara vermeyi kabul etmedi ve bunun yerine şiddeti tırmandırdı.
Tüm bunlara öfkelenen Trump, Rus lidere karşı tutumunu değiştirdi.
Geçtiğimiz günlerde Putin ile yaptığı iki saatlik telefon görüşmesinin ardından Trump, Rus mevkidaşına karşı sabrını yitirmeye başladığına dair sinyaller vermeye başladı.
Putin'in Rus güçlerinin Ukrayna'da avantaj elde etmek için daha fazla zaman kazanmaya çalıştığını düşünen Trump, “Putin bizi oyalama. Eğer bizi oyalıyorsan daha farklı şekilde karşılık veririz" dedii.
Trump, özellikle de ateşkes anlaşması yapmaya çalıştığı sırada, Rusların Ukrayna'ya savaşın başlangıcından bu yana düzenlediği en büyük hava saldırısında 13 kişiyi öldürmesi ve düzinelerce kişiyi yaralaması nedeniyle öfkelendi.
ABD Başkanı, söz konusu saldırıların ardından sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımda şunları yazdı:
“Putin ile her zaman çok iyi bir ilişkim oldu, ancak başına bir şey geldi. Kesinlikle ÇILDIRDI! Gereksiz yere çok sayıda insanı öldürüyor. Füzeler ve insansız hava araçları Ukrayna’daki şehirlere hiçbir sebep yokken ateşleniyor. Her zaman Ukrayna’nın tümünü istediğini söyledim, sadece bir parçasını değil. Belki de bu doğru çıkıyor, ancak yaparsa, Rusya’nın çöküşüne yol açacak”
Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov ise, Trump'ın bu açıklamalarını "duygusal aşırı yük" ile ilişkilendirdi.
Ancak artık Trump'ın Putin'e karşı sabrının tükendiği ve Rusya'ya karşı harekete geçmeye meyilli olabileceği yönünde gerçek bir ihtimal var.
Trump, Rusya'ya yeni yaptırımlar uygulamayı düşündüğünü söyledi, ancak eğer bir anlaşma yakınsa bunu yapmak istemediğini de belirtti.
Trump geçtiğimiz Çarşamba günü Beyaz Saray'da yaptığı açıklamada, "Bir anlaşmaya yakın olduğumu düşünüyorsam, bunu yaparak işi mahvetmek istemem. Söyleyeyim, bahsettiğiniz insanlardan çok daha sertim, ancak bunu ne zaman kullanacağınızı bilmelisiniz" diye konuştu.
İstanbul görüşmeleri
Bu arada, Rusya-Ukrayna arasındaki görüşmelerin bir sonraki turu 2 Haziran'da (Pazartesi) İstanbul'da yapılacak.
Rusya, barış önerilerinin bir parçası olarak Ukrayna savaşının yeniden başlamayacağını garanti altına almak için yasal olarak bağlayıcı mekanizmalar üzerinde ısrar etti.
Moskova, herhangi bir barış anlaşmasına varılmadan önce savaşın "temel nedenlerinin" ele alınması çağrısında bulundu.
Bunlar, Ukrayna'nın NATO'ya katılmasını engellemek ve onu tarafsız bir ülke olmaya zorlamak anlamına geliyor.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, söz konusu görüşmelerin 16 Mayıs'ta İstanbul'da gerçekleşen müzakerelerin devamı niteliğinde olacağını vurguladı.
Lavrov, "Anlaşıldığı üzere Rus tarafı, krizin temel nedenlerinin güvenilir bir şekilde üstesinden gelmek için tüm yönlerdeki pozisyonumuzu ortaya koyan ilgili bir muhtıra taslağını hazırladı" dedi.
Kiev ise, İstanbul'daki görüşmeler için teklifi değerlendirdiğini ancak önce Rusya'nın ateşkes taslağını görmek istediğini bildirdi.
Trump'ın Moskova'ya karşı "felç edici" yaptırımlar uygulama tehdidini sürdürmesi büyük ölçüde bu görüşmelerin sonucuna ve Putin'in basitçe kendisini "oyalayıp oyalamadığı" konusunda emin olmasına bağlı olacak.
Hayal kırıklığına uğramış Trump çatışmayı sona erdirmeye çalışmaktan tamamen vazgeçerse, bu karar neredeyse kesinlikle Rusya'nın lehine işleyecektir.
Washington'dan gelen bir müzakere baskısı olmadan, Moskova Kiev'e yönelik şiddetini daha da tırmandırabilir.
