Suriye'de idam edilen, İsrail’in efsane casusu Eli Cohen kimdir?

İsrail’in "efsane" olarak nitelendirdiği casus Eli Cohen’e ait 2 bin 500 parçalık arşiv, Mossad’ın Suriye’de gerçekleştirdiği gizli operasyonla 60 yıl sonra ülkeye getirildi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ofisi tarafından yapılan açıklamada, "Mossad'ın ortak bir istihbarat teşkilatıyla işbirliği içinde yürüttüğü karmaşık gizli operasyonda, Eli Cohen'in resmi arşivi İsrail'e getirildi" denildi.

Popüler Gazete'nin İsrail medyasından aktardığına göre el yazısıyla yazılmış notlar, Şam'daki dairesinin anahtarları, pasaportlar, sahte kimlik belgeleri ve Mossad'dan belirli kişiler ve yerlerin izlenmesine ilişkin talimatlar gibi yaklaşık 2.500 belge, fotoğraf ve kişisel eşya eşi Nadia Cohen'e teslim edildi.

İsrail'in Suriye'den ele geçirdiği belgeler arasında Cohen'in idamından birkaç saat önce kaleme aldığı vasiyeti, sorgulamalarına ve kendisiyle temas kuran kişilere ait ses kayıtları, İsrail'deki ailesine yazdığı mektuplar ve Suriye'deki görevinden fotoğraflar da yer alıyor.

İsrail’in “casusların tanrısı” olarak nitelendirdiği Cohen'in Suriye'deki başarısı, Mossad teşkilatının ilk önemli başarılarından biriydi.

Cohen'in elde ettiği son derece gizli istihbarat bilgilerinin, İsrail'in 1967 Altı Gün Savaşı'nda hızlı zaferine hazırlanmasına katkı sağladığına inanılıyor.

Eli Cohen kimdir?

Cohen, 6 Aralık 1924'te Mısır'ın İskenderiye şehrinde yoksul bir Mizrahi Yahudi ailede dünyaya geldi. Halep kökenli İskenderiyeli bir Yahudi olan babası, 1914'te Mısır'a göç etmişti.

Gençliğinde, Mısırlı Yahudilerin İsrail'e göç etmesine yardımcı olan gizli bir grubun içinde çalışmalar yaptı. 

Cohen daha sonra Mısır'daki bir İsrail casus ağının parçası oldu, ancak bu ağ 1954'te Mısır yetkilileri tarafından çökertildi.

1956 yılında yaşanan Süveyş Krizi'nden sonra İsrail'e gelen Cohen, askeri istihbarata katılmak için gönüllü oldu ancak geri çevrildi.

1960'ta, Suriye ile giderek gerginleşen bir sınır kriziyle karşı karşıya kalan İsrail istihbaratı, Arapça konuşmayı bildiği ve daha uygun bir aday bulunamadığı için Cohen'i işe aldı.

İsrail'de altı ay eğitim alan Cohen'e Suriyeli bir işadamı kimliği verildi. Suriyeli diaspora topluluğunda kabul görmesi için yeni bir takma adla, Kamal Amin Thabet olarak Arjantin'e gönderildi. 

Cohen burada zengin bir iş insanı gibi davrandı. Bu dönemde Suriye diasporası içerisinde çok nüfuzlu bir çevre edindi. Bu dostlarından aldığı referans mektuplarıyla 1962 yılında Şam'a yerleşti. 

Birçok Suriyeli, Arjantin'den gelen bu zengin iş insanını memnuniyetle karşıladı, hatta Şam Radyosu onu gurbetçilere yönelik bir programa bile konuk etti.

Şam'da ekonomi ve siyaset dünyasının önemli isimleriyle yakınlık kurmayı başaran Cohen, evinde üst düzey Suriyeli yetkililerin katıldığı partiler düzenleyerek, bu yetkililerden çok kritik bilgiler aldı.

Özellikle Suriye'nin Arjantin'deki askeri ataşesi olan, ordunun en etkili isimlerinden Albay Emin el Hafız ile yakınlığı casusluk kariyeri açısından dönüm noktası oldu.

Hafız, Suriye'ye döndükten sonra Baas Partisi'ndeki subaylar ile birlikte darbe yaparak yönetimi ele geçirdi ve bu durum Cohen'in hızlı ilerlemesini sağladı.

Yeni arkadaşları ona Suriye'nin askeri üslerini ve Suriye-İsrail sınırını gezdirdi. Cohen, İsrail'in daha sonra 1967 Altı Gün Savaşı'nda ele geçirdiği Golan Tepeleri'ndeki Suriye karargahlarını sık sık ziyaret etti.

Eli Cohen’e çok güvenen yetkililer, bu ziyaretleri boyunca çok sayıda fotoğraf çekmesine de izin verdi.

İstihbarat çalışmasında bulunduğu 1961 ile 1965 yılları arasında topladığı bilgileri, evinde gizlediği telsiz vericisiyle Mors alfabesi kullanarak İsrail'e iletti.

Cohen ayrıca elde ettiği belgeleri, Avrupa üzerinden Mossad ajanslarına ulaştırdı.

Suriye'ye döndüğünde, Mossad'a genelde hergün aynı saatte tekrar şifreli mesajlar göndermeye başladı.

Ancak Suriye istihbaratı, yaşanan bazı gelişmeler üzerine içlerinde üst düzey bir casusun olduğundan şüphelendi.

İstihbarat, Sovyetler Birliği'ne ait cihazlarla teknik takip yaparak, telsizle farklı bir frekanstan yasa dışı yapılan yayınları tespit etti.

Suriye askerleri, 1965'in başlarında Cohen'in dairesine girdi ve suç üstü yakaladı.

Bu olay, Cohen'in yakın arkadaşı olan ve hatta ona bakanlık teklif etmeyi düşünen Emin Hafız'ın itibarına büyük zarar verdi.

İsrail, Avrupa hükümetleri ve hatta Papa, Suriyeli yetkililerden Cohen'in hayatının bağışlanmasını istedi.