DOLAR 38.57 ₺
EURO 43.64 ₺
STERLIN 51.42 ₺
G.ALTIN 4,017.99 ₺
Ç.ALTIN 6,631.49 ₺
BTC 95,060.88 $
ETH 1,808.50 $
BİST 9,078.43
İran'ın iç savaştan sonra Suriye'yi ekonomik ve askeri olarak kontrol etmek için ABD'nin Marshall Planı'na benzer bir planı uygulamaya çalıştığı ve ülkedeki nüfuzunu güçlendrimek için çeşitli alanlara milyarlarca dolar yatırım yaptığı ortaya çıktı.
Popüler Gazete'nin Reuters'tan aktardığı habere göre Tahran'ın 33 sayfalık planı, İran'ın Şam Büyükelçiliği'ndeki “gizli belgelerin” bulunmasıyla ifşa oldu.
Esed rejiminin yıkıldığı Aralık 2024’te, Şam’da yağmalanmış olan İran Büyükelçiliği'nde Reuters muhabirleri tarafından bulunan belgeler, bu planın Beşşar Esed'in devrilmesiyle nasıl ters gittiğini gösterdi.
Mayıs 2022 tarihli bir belgeye göre ABD, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'nın yeniden inşasına milyarlarca dolar yatırım yaparak küresel hakimiyetini sağlamlaştırdığı gibi, İran da savaştan harap olmuş Suriye'yi yeniden inşa ederek Orta Doğu'da aynısını yapacaktı.
Söz konusu planda, ABD'nin "ekonomik, politik ve sosyo-kültürel bağımlılık yaratarak" Avrupa'yı kendisine bağımlı hale getirdiğine dikkat çekilerek, aynı adımın Suriye'de atılacağına vurgu yapıldı.
Devrim Muhafızları Ordusu'na bağlı bir birlik tarafından yürütülen planda, İran'ın Suriye üzerinde derinleşen nüfuzunun yanı sıra “ekonomik bir imparatorluk” kurması öngörüldü.
Yaklaşık “400 milyar dolarlık bir fırsattan” söz edilen planda, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) programı da dahil olmak üzere Batı'daki ulus inşası modelleri taklit edildi.
Habere göre, İran’ın Suriye’deki bu planlarını hayata geçirme görevi, İran Devrim Muhafızları Ordusu’ndan Abbas Akbari’ye verildi.
Söz konusu belgeler, İran’ın “iç savaş sırasında Esed'i kurtarmak için harcadığı milyarları nasıl tazmin etmeyi planladığını” da ortaya koydu.
Bazı İranlı eski milletvekilleri de bir süre önce, Esed hükümetinin İran'a olan toplam borcunun 30 milyar dolardan fazla olduğunu kamuoyuna açıkladı.
Bu bağlamda İran ile Suriye, 2015-2020 yılları arasında borçların geri ödenmesi için arazi devri, konut projeleri, fosfat madenciliği imtiyazları ve petrol sözleşmeleri gibi bir dizi anlaşma imzaladı.
Ancak bu projelerin çoğu uluslararası yaptırımlar, yolsuzluk, güvensizlik ve Suriye'deki bürokratik karmaşıklıklar gibi nedenlerle durduruldu veya tamamlanmadan bırakıldı.
Bu arada Lazkiye limanının yönetimi gibi bazı ekonomik imtiyazlar, limanın İran'a devredilmesinden 7 ay sonra Fransa'nın da aralarında bulunduğu diğer ülkelere devredildi.
Bütün bu olumsuzluklara rağmen İran, "Seyide Zeynep Türbesi"nin bakımı için para harcamaya devam etti.
Bulunan belgeler, İran hükümetinin bölgeye taşınan İranlı ailelere maaş ödediğini ve civarda konuşlanmış milisleri desteklediğini de gösterdi.
Öte yandan Ocak 2022'de Şarku'l Avsat gazetesi, İran'a bağlı milislerin, Tahran'ın nüfuzunu genişletmek amacıyla Şam'ın banliyölerinde arazi ve gayrimenkul satın almaya çalıştığını bildirdi.
Sonuç olarak İran'ın Marshall Planı'nı taklit edip Suriye'yi kapsayan bir ekonomik imparatorluk kurma umutları, muhaliflerin Aralık ayında Esed'i devirmesiyle yıkıldı.
Devrik diktatör Esed, Rusya'ya kaçtı. İran'ın paramiliterler güçleri, diplomatları ve şirketleri de aynı hızla ülkeyi terk etti.
